Διατροφικές Διαταραχές : πως αναγνωρίζονται.
Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες διαταραχές του σώματος και της ψυχής.
Δεν είναι αμιγώς ψυχολογικές διαταραχές καθώς πολλές από τις ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές υποχωρούν μόλις βελτιωθεί η θρεπτική κατάσταση του ατόμου γι αυτό και η συνεργασία ψυχολόγου και διατροφολόγου είναι απαραίτητη .Από το 1950 και μετά άρχισαν οι πρώτες υποψίες για την χρησιμότητα της διατροφικής υποστήριξης περάν της ψυχολογικής, ενώ τις τελευταίες 2 δεκαετίες η Αμερικανική ένωση διαιτολόγων παρέχει τα πρώτα εγχειρίδια για την αντιμετώπιση τους, όπου και αποσαφηνίζονται 3 βασικοί τύποι:
Α) νευρική ανορεξία
Β) νευρική βουλιμία
Γ) αδηφαγική διαταραχή
Κοινά στοιχεία όλων είναι ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτές έχουν υπερβολική ανησυχία για το σχήμα και το βάρος του σώματος ,με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε βλαβερές συμπεριφορές ελέγχου του βάρους, χαρακτηρίζονται από τελετουργικότητα σχετική με το ζύγισμα ,τη μέτρηση θερμίδων ,τη χρήση καθαρτικών και την υπερβολική άσκηση. Έτσι προωθείτε στους πάσχοντες η αίσθηση της ασφάλειας και η μείωση του άγχους . Και στις τρεις διαταραχές σημαντικό είναι να σταματήσει το ζύγισμα.. Στόχος των ειδικών και των ασθενών είναι να εντάξουν στην καθημερινότητα τους ένα υγιεινό τρόπο διατροφής και ελαφριάς μορφής άσκηση με προσοχή στην νευρική ανορεξία. Σε κάποιες περιπτώσεις αν κριθεί απαραίτητο μπορούν να γίνονται μετρήσεις με μεζούρα.
Νευρική ανορεξία: Είναι μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο προσπαθεί να επιτύχει ένα χαμηλό σωματικό βάρος και περιγράφεται από έντονη φοβία και προκατάληψη για το πάχος . Σημαντικό είναι ότι εδώ οι ασθενείς νιώθουν κάθε άλλο παρά ανορεξία. Το βάρος συνήθως είναι πιο χαμηλό από το αναμενόμενο κατά 15% και οι περισσότεροι ενήλικες έχουν ΔΜΣ< 17,5 . Η απώλεια βάρους επιτυγχάνεται μέσω της δίαιτας ή της αποφυγής συγκεκριμένων τροφών (περιοριστική ανορεξία), υπερβολικής γυμναστικής και εκκαθαριστικής συμπεριφοράς (Ανορεξία βουλιμικού τύπου) .Οι ασθενείς με νευρική ανορεξία έχουν την πεποίθηση ότι το χαμηλό βάρος είναι ιδανικό παρά τις ανησυχίες των υπολοίπων και λαμβάνεται από τους ίδιους ως θετικό επίτευγμα, δύναμη και αυτοπεποίθηση.
Χαρακτηριστικά αποτελούν οι ιεροτελεστίες, οι αϋπνίες και υπερένταση. Στα κορίτσια εμφανίζονται συν τοις άλλης απώλεια έμμηνου ρύσης ,καθυστερημένη σεξουαλική ωρίμανση κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση. Εμφανίζεται ακόμα και σε παιδιά 5 ετών και μπορεί να διαγνωστεί με μη επίτευξη της αναμενόμενης ανάπτυξης ή λόγω συνεχών γαστρεντερικών προβλημάτων.
Νευρική βουλιμία: Εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες τα τελευταία χρόνια της εφηβείας .Χαρακτηρίζεται από υπερφαγικά επεισόδια που συνοδεύονται από αντισταθμιστικές μεθόδους όπως πρόκληση εμετού ,χρήση καθαρτικών ή διουρητικών και υπερβολική γυμναστική ενώ χαρακτηριστικό στοιχείο είναι ότι το άτομο μπορεί να είναι φυσιολογικό (ΔΜΣ 18,5-25) έως και υπέρβαρο (ΔΜΣ 25-30). Η βουλιμία συνήθως παραμένει κρυφή λόγω των συναισθημάτων ντροπής και εμφανίζεται πάντα στα πλαίσιο απώλειας βάρους.
Επιπλέον συνυπάρχουν όλα ή μερικά από τα παρακάτω:
- Επεισόδια υπερφαγικά που συνοδεύονται από ενοχή και μυστικότητα.
- Υπερβολικός φόβος για το σωματικό μέγεθος και για αύξηση βάρους.
- Γρήγορα κατάποση τροφής ,χωρίς αίσθημα γεύσης
- Αποτυχία τήρησης σωστού πλάνου διατροφής και
- Προσπάθειες αποβολής θερμίδων μέσω εκκαθαριστικών μεθόδων
Σε άτυπες περιπτώσεις το άτομο μπορεί να μην καταναλώσει αντικειμενικά μεγάλες ποσότητες φαγητού αλλά να κάνει εμετό έπειτα από κατανάλωση ενός φυσιολογικού γεύματος προκειμένου να ελέγξει το βάρος του.
Για ένα πραγματικά βουλιμικό ασθενή μια μπουκιά παραπάνω σε ένα γεύμα μπορεί να θεωρηθεί παράβαση κανόνα.
Σε πιο σοβαρή μορφή της διαταραχής οι πάσχοντες τρώνε τεράστιες ποσότητες φαγητού με αποτέλεσμά να βλάπτουν την χημική ισορροπία του οργανισμού έως και να κινδυνεύουν από ρήξη στομάχου.
Η συχνότητα των επεισοδίων ποικίλει από 1 φορά την εβδομάδα έως και 46 .Ο μέσος όρος είναι μια φορά την ημέρα με αριθμό θερμίδων ανά επεισόδια από 1200-11500 Kcal. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ένα χρόνιο βουλιμικό ασθενή 1200 θερμίδες μπορούν να απορροφηθούν από τον οργανισμό κατά τη διάρκεια ενός μόνο επεισοδίου συμπεριλαμβάνοντας και την εκκαθάριση γι αυτό και συχνά είναι υπέρβαροι παρά την πρόκληση εμετού.
Αδηφαγική διαταραχή : Χαρακτηρίζεται είτε από υπερφαγικά επεισόδια είτε από μικρά τσιμπολογήματα κατά την διάρκεια της ημέρας τα οποία δεν ακολουθούντα από εκκαθαριστικές μεθόδους και δίνουν την αίσθηση στο άτομο ότι είναι εκτός ελέγχου όσο αφορά την διατροφική του συμπεριφορά. Τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή στην πλειοψηφία τους είναι παχύσαρκα. Επιπλέον :
- Το άτομο τρώει πιο γρήγορα από το συνηθισμένο
- Χωρίς να πεινά και μέχρι να νιώσει δυσφορία
- Τρώει μόνο του ή κρυφά
- Νιώθει άγχος ή ενοχές μετά το υπερφαγικό επεισόδιο
- Τα υπερφαγικά γίνονται τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα και τουλάχιστον για 3 μήνες
Χρήσιμο είναι να αναφέρουμε και το σύνδρομο νυχτερινή υπερφαγίας .Ανήκει στις άτυπες μορφές και για πολλούς ειδικούς θεωρείτε υποκατηγορία της αδηφαγικής διαταραχής .Είναι πολύ συνηθισμένη και παρατηρείτε συχνότερα σε υπέρβαρα άτομα .Χαρακτηρίζεται από κατανάλωση 50% των ολικών θερμίδων κατά την διάρκεια της νύχτας , υπερφαγία με προτίμηση σε φαγητά πλούσια σε ζάχαρη και λιπαρά, αϋπνία χαμηλή διάθεση την νύχτα και ανορεξία το πρωί.
Για την αντιμετώπιση των Διατροφικών Διαταραχών είναι απαραίτητη η άμεση συνεργασία ενός διαιτολόγου και ενός ψυχολόγου αλλά και η στήριξη από το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον .
Λιούλια Γεωργία
Διαιτολόγος Διατροφολόγος